Met het allereerste columbarium van Vlaanderen in Willebroek, waarmee we hier op de parking de koekestad Antwerpen een paar jaar het nakijken gaven. 
Met een vroege plaatselijke afdeling van het Humanistisch Verbond, 60 jaar geleden: de verjaardag die we dit jaar uitgebreid vieren. 
Met het Feest van de Vrijzinnige Jeugd dat in Willebroek vanaf 1964 opnieuw ingevoerd werd en daarmee een van de eerste was. Maar ook voordien al. 

Onze dokter Dré die hier en in de wijde omgeving infosessies over geboortebeperking gaf: informatie voor wie zelf zijn leven wilde organiseren en niet wilde afhangen van toeval, door een groot deel van de wereldbevolking ook wel god genoemd. 

En Willebroek was al van lang voordien een vrijdenkend buitenbeentje in Vlaanderen. 
Al weten we niet of en hoe de Willebroekenaars reageerden op de onderdrukking van het vrije denken door de Spaanse overheersing, wat we wel weten is dat de opstandige edelen onder leiding van Willem van Oranje zich hier veilig genoeg voelden om over hun plannen te beraadslagen.

De geschiedschrijving heeft het zelden over de gewone mens. Zo is er niets bewaard gebleven over hoe de gewone burgers van Willebroek in de zeventiende eeuw ten opzichte van de clerus stonden. Maar dat de toenmalige barones van Willebroeck zich niet door de plaatselijke pastoor liet ringeloren, is wel vastgelegd door een ijverige griffier. Die vergezelde haar toen ze de pastoor ging aanpakken over machtsmisbruik en noteerde plichtsbewust dat de parochieherder tekeerging dat ze zich met ‘haar keuken ende huisgezin’ moest bemoeien. 

Enkele generaties later veroorzaakte in 1879 de burgerlijke begrafenis van baron van Willebroek Gerard Helman de Grimberghe opschudding: zeker in adellijke middens was dat totaal ongebruikelijk.
Er zijn in mijn boek nog voorbeelden van Willebroekenaars en Willebroekse verenigingen die stenen verlegden in de loop van de geschiedenis, die niet alleen zelf hun eigen keuzes maakten met betrekking tot hun eigen leven, maar ook anderen van de nodige kennis voorzagen om mondige keuzes te kunnen maken, niet in propaganda en leugens te trappen. 
Er was de Willebroekse communist Dolf Van den Heuvel – vermoord door de nazi’s in Neuengamme – en zijn makkers die de nazileugens met sluikpers counterden. 
Er was Achille De Roye die onder het motto ‘waar wetenschap begint, eindigt geloof’ toegankelijke artikels en brochures schreef en met zijn boekenwinkeltje kennis dichter bij de Willebroekenaar bracht. De Roye was overigens niet enkel een bepalende figuur in de Willebroekse socialistische vrijdenkersbond, maar speelde ook op nationaal en zelfs op internationaal niveau een rol. Ik ben blij dat we in dit boekje zijn verhaal en dat van zijn levenslange vriendschap met de beroemde Nederlandse vrijdenker Anton Constandse hebben kunnen brengen. Met dank aan een aantal experten en – natuurlijk – Achilles jongste dochter Gerda.

Een aparte plaats in dit boek is er voor Louis De Naeyer en dat zal jullie misschien verwonderen. Het grafmonument van De Naeyer werd immers – In tegenstelling tot dat van zijn schoonbroer en neef – rijkelijk voorzien van christelijke symboliek. Maar een mysterieuze biografie die in beperkte hoeveelheid gedrukt werd bij zijn overlijden, wierp een heel ander licht op De Naeyer. Dat van een vrijdenker die zich enorm inzette voor het niet-confessioneel onderwijs in Willebroek, die heel nauwe banden had ook met de Ligue de l’Enseignement, die in het Franstalig landsgedeelte overigens nog altijd actief het niet-confessioneel onderwijs steunt waar het maar kan. De stevige wortels die hij het officieel onderwijs in Willebroek bezorgde en de steun aan die scholen door hemzelf en zijn liberale en socialistische opvolgers als burgemeester zijn volgens mij de voedingsbodem waarop de latere vrijdenkers en vrijdenkersbonden konden floreren.